Op zaterdag 17 juni om 14.30 uur aanstaande zal de Martinus Veltmanpassage worden geopend. Dit wordt de naam van de nieuwe entree tot het centrum van Waalwijk tussen Winterdijk en Grotestraat. De opening wordt verricht door de wethouder in het bijzijn van de echtgenote van de hoogleraar en zijn familie.

Professor Dr. Martinus Veltman (Waalwijk, 27 juni 1931 – Bilthoven, 4 januari 2021) was een Nederlandse theoretisch natuurkundige en winnaar van de Nobelprijs voor Natuurkunde in 1999. Martinus Justinus Godefridus (Tini) Veltman werd geboren in Baardwijk. Zijn moeder, Dina Vissers, werd geboren in Drunen. Zijn vader, Gerard Veltman, was hoofdonderwijzer van de lagere scholen in Wolfshoek (Drunen) en de St.-Clemensschool in Baardwijk. Hijzelf was er kort ook onderwijzer. Zij woonden op Baardwijksestraat 2a. Veltman werd in 1931 geboren als vijfde van zeven kinderen in het gezin. Na de Hogereburgerschool (HBS-b) aan het Dr. Mollercollege ging hij in 1948 wis- en natuurkunde studeren aan de Rijksuniversiteit te Utrecht. Hij haalde er in 1953 zijn kandidaats en studeerde 26 november 1956 af onder prof. Léon van Hove. Ook was hij enige tijd leraar aan het Dr. Mollercollege te Waalwijk. In 1961 ging Veltman naar het CERN (Europees Instituut voor Deeltjesfysica) nabij Genève, waar zijn leermeester Van Hove directeur was geworden. In 1963 promoveerde hij onder Van Hove. Hij werd in 1966 hoogleraar theoretische natuurkunde aan de Rijksuniversiteit Utrecht. In 1981 emigreerde Tini Veltman naar de VS, waar hij hoogleraar werd aan de University of Michigan te Ann Arbor (nabij Detroit). Hij bleef daar werken tot hij in 1996 met emeritaat ging, daarna keerde hij terug naar Nederland.

Koningin Beatrix bevorderde hem in 1999 tot Commandeur in de Orde van de Nederlandse Leeuw. De onderscheiding werd hem door minister Loek Hermans van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen omgehangen. In 1999 ontving hij de Nobelprijs, samen met Gerard ’t Hooft. Beiden waren internationaal toonaangevend op het gebied van de theoretische natuurkunde en de zogenaamde deeltjesfysica.

In 2001 kreeg hij een ereprofessoraat van de Universiteit van Amsterdam. Veltman publiceerde in 2004 een populairwetenschappelijk boek „Feiten en mysteries uit de deeltjesfysica” over zijn vakgebied. Op 23 mei 2000 werd de planetoïde ‘9492 Veltman’ naar hem vernoemd, die hij op 25 maart 1971 ontdekte. De term ‘planetoïde’ betekent planeetachtig. Na zijn emiraat in 1997 is hij in Bilthoven gaan wonen, alwaar hij op 89-jarige leeftijd op 4 januari 2021 is overleden.

Nobelprijs

Op dinsdag 12 oktober 1999 werd de toekenning van de Nobelprijs voor Natuurkunde bekend gemaakt en op 10 december (sterfdag Alfred Nobel) ontving de dan 68-jarige emeritus prof. dr. Martin Veltman, samen met zijn vroegere collega en leerling prof. dr. Gerard ’t Hooft, in Stockholm uit handen van de Zweedse koning Carl XVI Gustaf de Nobelprijs. De plechtige uitreiking van de Nobelprijzen was in de „Stockholm Concert Hall”. De prestigieuze prijs was voor Veltman en ’t Hooft elk ƒ 900.000,=. Zij zijn de 14e en 15e Nederlander, die deze grote en grootse prijs mochten ontvangen. Deze prijs is de hoogste onderscheiding die wetenschappers, literatoren, instellingen etc. kunnen ontvangen. Zij wordt toegewezen door de Koninklijke Zweedse Academie van Wetenschappen in Stockholm.

Anekdote

Gebeurtenis vertelt door een oud buurmeisje, mijn 90-jarige tante. ”Kort na de oorlog kregen mijn grootouders een radiotoestel. Tini kreeg daar weet van. Op een dag werd de uitzending onderbroken door een reclameboodschap over het Winkelmagazijn „De Magneet”. opa Klerx was zeer verrast, hoe kon dat? Een kwajongensstreek van Tini.”Met dank aan Bart Beaard (2021) ”Historisch Heusden: Nobelprijswinnaar prof. dr. Martinus J.G. Veltman (89) overleden”.

René Klerx