‘Wat weet je het toch altijd goed.’ Het was geen compliment. ‘Als jij iets bedacht hebt, dan ben je daar zo van overtuigd dat niets je daarvan af kan brengen.’ Niet handig als je werkt met mensen. Soms kunnen die mensen je even liefdevol een spiegel voorhouden. Weet ik het werkelijk zo goed? En waarom ben ik niet de enige die het zo goed weet? Hoe kunnen we dan wel een beetje gezellig Kerst vieren met elkaar?

Weet je wat het erge is? Als ik erover nadenk vind ik eigenlijk ook wel dat ik het vaak heel goed weet. Het klinkt heel arrogant, maar ik vind dat ik best snel en goed kan nadenken en scherp de vinger op een zere plek kan leggen. Of de spijker op zijn kop kan slaan, hoe je het ook maar wilt noemen. Bovendien: als niemand het weet, dan moet iemand het toch weten? ‘Poeh’, zei de abt die ik gevraagd had mij een tijdje geestelijk te begeleiden, ‘wat een druk.’ En dat is het. Het is bovendien ook niet waar.

Waarom zijn mijn ideeën en denkbeelden vaak zo dichtgetimmerd? Omdat ik er vaak heel lang over nadenk, nadat ik dat nadenken lang heb uitgesteld. Want ik weet het vaak ook niet zo goed. Of zelfs helemaal niet. Veel overvalt me, zeker in deze tijd. Aan zinloosheid van wat we doen. Drukte en rumoer die maar niet te stillen is. Mensen die zich over en weer steeds drukker maken, geen tijd meer hebben, ook niet om na te denken. Maar we weten het allemaal zo goed. Zeggen we. We zeggen te weten, of praten na, hoe de vork in de steel zit. We weten hoe een ander denkt, wat ie bedoelt, nog voordat we ernaar gevraagd hebben, en wantrouwen mensen bij voorbaat. We weten waar alle crises door veroorzaakt worden, wat waar is en wat niet, of de aarde nu warmer wordt of niet, en waarom dan. Waarom doen we dat? Zo houden we tenminste nog een beetje de regie over ons leven.

Maar wat als je het eigenlijk niet weet? Wat als de vraagstukken, maar ook alle bewegingen in de wereld die oorlog en onzekerheid veroorzaken, nu eens te groot zijn om daar ook maar iets van te weten, laat staan regie over te voeren? Wat als ik niets kan weten, niets kan doen? Wat als ik moet loslaten? ‘Dat maakt me bang’ bekende ik aan de abt. ‘En daar begint geloven’ antwoordde hij.

‘Het voelt soms alsof ik midden in een kring mensen me achterover moet laten vallen, en er maar op moet vertrouwen dat ik opgevangen wordt.’ ‘Dat is eng’, beaamde de abt. Geloven begint wanneer we de regie proberen los te laten en durven te zeggen dat we het niet weten. Het is zo waar dat het bijna een cliché is, en toch opende het mijn ogen voor de betekenis van Kerst.

Met Kerst vieren we dat Jezus is geboren. Het is zijn verjaardag. Zijn naam betekent: ‘God redt.’ Dat redden stond altijd ver van me af. Waarvan dan? Ik leerde in de protestantse traditie dat we vooral gered moeten worden van wat we (fout) doen. Nu voelde ik bij die warme abt in die kille abdij dat die redding er is voor alles wat we niet weten. Als we dichtbij onszelf voelen dat we eigenlijk niet weten wat we met alle verwikkelingen in de wereld en in ons eigen leven aan moeten, dán komt de Kerstengel ook naar ons en zegt: ‘Wees niet bang.’ Ik krijg weer tranen in mijn ogen. ‘Wees niet bang, want ik breng jullie goed nieuws. Het hele volk zal daar blij mee zijn. Vandaag is jullie redder geboren: Christus, de Heer. Hij is geboren in Bethlehem, de stad van David. En zo kunnen jullie hem herkennen: het kind ligt in een voerbak, en is in een doek gewikkeld.’ (Lucas 2)

Als we… en dat is makkelijker gezegd dan gedaan… de regie proberen los te laten… over onze eigen mening… over de oplossingen die volgens ons moeten… en durven te voelen dat we het eigenlijk ook allemaal niet zo goed weten… misschien kunnen we dan in dat Kerstkind zien dat we redding mogen verwachten. Dat we niet aan onszelf zijn overgeleverd. Dat we het niet zelf allemaal hoeven te weten. Dat we, hangend boven het receptenboek of de receptenvlog, bij een ingezakt toetje of bij het missen van een schijnbaar heel essentieel ingrediënt of vaardigheid, kunnen zeggen: ik weet het ook niet. En zo is het goed. Laat het dit jaar maar een Kweetniet Kerst zijn.

Zalig Kerstmis en een hoopvol 2024!

Dominee Otto Grevink is predikant voor Sprang-Capelle, Kaatsheuvel en de Efteling, en Waspik vanuit De Brug, en pionier bij Zin op School in Waalwijk. Reacties zijn welkom op ottogrevink@gmail.com.