Precies een week geleden overleed schrijver Jan Cremer op 84-jarige leeftijd. Verwacht van mij geen literair epos over de Twentse auteur die zich vooral als avonturier en vrijbuiter door het leven bewoog. Maar… hij is wel verantwoordelijk voor een van de mooiste ballades uit de geschiedenis van de Nederlandstalige popmuziek: ‘Ballade van de boer’, onnavolgbaar mooi uitgevoerd door Tröckener Kecks.

'Hij houdt van het Twentse land waar 's winters kilte heerst. Met hete zomers, druppels dauw bij ochtendmist. Zonsopgang maakt hem een kwartier voor het westen wakker, maar sneeuw blijft er het langst liggen op de akker. Als de noordoosten wind de scherven grond bevriest.'

De prachtige ‘Ballade van de boer’ is te vinden op het topalbum ‘Het grote geheim’ van Tröckener Kecks.

Ik weet nog goed toen de Kecks het album ‘Het grote geheim’ uitbrachten in 1994, ik het nummer ‘Ballade van de boer’ een buitenbeentje vond. De sound van de muziek en de stem van Rick de Leeuw klonken als vanouds, maar de tekst leek ‘on-Kecks’. Dat gevoel bleek te kloppen, want al snel werd in de documentaire ‘Het grote geheim’ bevestigd dat (Ik) Jan Cremer verantwoordelijk was voor de ode aan de Twentse boer en daarmee aan zijn geboortegrond.

'Hij houdt van de bedauwde velden in de vorst. Rijpwit geglazuurd kraakt gras onder de klomp en breekt een bleke zon door de nevelbanken, slaat bij de werkpaarden stoom af van de flanken. Het ploegijzer wordt een zwaard van zilver in de zon.'

Villa 65

In de VPRO-studio brachten de Kecks met Pim Kops als gelegenheidspianist voor Villa 65 het nummer ten gehore in bijzijn van en onder toeziend oog van Jan Cremer. Wat mooi dat daar beelden van zijn gemaakt! Cremer steekt niet onder stoelen of banken dat hij erg gecharmeerd is van de Kecks. Drummer Leo Kenter brengt op zijn beurt een literaire ode aan Cremer. Als er al zoiets als ‘magie’ bestaat dan was het daar op die donderdagavond laat in de studio zeker aanwezig.

'Hij houdt van eerlijkheid, de geur van grond en mest die gier over het pasgemaaide gras verspreidt. De geur van Twente, land van de textielbaronnen dat ooit met bloed en zweet en tranen werd ontgonnen en waar arbeid adelt, maar de adel arbeidt niet.'

Maar wat maakt dat nummer dan zo goed? Allereerst de muziek natuurlijk. Het album ‘Het grote geheim’ is sowieso erg sterk met parels als ‘Waaklied’, ‘Trek je jas aan’ en vooral ‘Kijk niet om’. Man, man, man: wat heb ik die plaat grijs gedraaid. En wat zijn we met de maten naar veel van de concerten van de tour geweest die aan ‘Het grote geheim’ gekoppeld was. Met iedere keer weer het prachtige ‘Trek je jas aan’ als sfeervolle afsluiter…

'Sinds eeuwen leven naast elkaar de kromgegroeide boeren, de paarden de koeien de kater en de hond. Het gele koren de rode aarde: de boer, hij bidt en steekt zijn spade in de grond.'

De ‘Ballade van de boer’ is echter uniek door de tekst van Cremer. Hij slaagt erin een decor te schetsen van het Twentse land waar boeren generaties lang met hard werken de kost hebben verdient. Jack Poels deed later in ‘Goud’ met Rowwen Hèze overigens iets soortgelijks, maar daarover schreef ik al eerder. Het Twentse land: mooi, maar als ik Cremer mag geloven vaak ook onheilspellend.

'Hij houd van regen die zwaar neerslaat op het land. De regen die geur geeft aan afgemaaide gras. Maar vreest de roggewolf in velden goudgeel koren, dampende paarden trekken moeizaam diepe voren. De ploeg werpt golven aarde om: het land moet zwart. Hij houdt van zware storm, het zwerk waar Donar jaagt. Kolkende wind die eeuwenoude eiken kraakt. De stammen krommen, kreunen, bladeren verwaaien. Dan scheren boven akkers ruisend graan de kraaien die over weiden en verschroeide aarde gaan.'

Precies een week geleden overleed schrijver Jan Cremer op 84-jarige leeftijd.

Protesten

Als rasechte Waspikker, overigens zonde agrarische komaf, ben ik fan van deze ode aan de boer. Misschien hadden de boeren bij hun protesten in het verleden meer succes gehad als ze in plaats van bier drinkend wegen afzetten en lomp pratend dit lied hadden ingezet. Wellicht hadden de politici in Den Haag dan wel een luisterend oor gehad. Moet haast wel, als ze smaak hebben tenminste…

'Hij houdt van de modder die de karrensporen vult en door wielen ratelend uit de geile grond gedrukt. Die langzaam naar het zwarte slik komt teruggegleden, sappige aarde in de vuist als klei te kneden. Vol bloed en zweet draagt hier de grond voorgoed de schuld. Sinds eeuwen leven naast elkaar de kromgegroeide boeren, de paarden de koeien de kater en de hond. Het gele koren de rode aarde: de boer hij bidt en steekt zijn spade in de grond.'

Benieuwd naar deze ‘Ballade van de boer’? Probeer de VHS van de documentaire ‘Het grote geheim’ van de Kecks te scoren (met mooi artwork van Cremer zelf). Geen videorecorder meer? Check dan op Youtube de docu en ‘spoel door’ naar een minuut of 4. En Jan Cremer: God hebben zij ziel…

Marcel Donks, muziekliefhebber uit Waspik