De 'attentiesteen' is bedacht door Steven Woudstra uit Schijndel. Inmiddels liggen er in Nederland, België en Duitsland 250 tegels. Het doel van deze attentiestenen is bezoekers even stil te laten staan bij (verdwenen) erfgoed. De stenen zijn gekoppeld middels een QR code aan de RBT Langstraat website die een fiets- en wandelroute beschrijft genaamd 'Op pad in de historische Langstraat'. Deze route leidt langs de 24 tegels in de gemeente Waalwijk.

Sinds 1544 stond er in Baardwijk een oud-manhuis, gesticht door priester Mr. Art Woutersz, alias 'Boekelaer van de Langen Straeten'. Per testament werd zijn hoeve bestemd tot 'een manhuis, daer ten ewigen dage acht arme mannen tussen 50 en 60 jaar opgenomen zullen worden'. Tijdens het beleg van Breda (1624-1625) was in deze hoeve gelegerd Graaf Ernst Casimir van Nassau, stadhouder van Friesland en neef van Prins Maurits. Het hof van Graaf Ernst Casimir was neergestreken in een hoeve met erf op de hoek van de Hoefsteeg/Loeffstraat: 'Des Graven Hof is tot Baertwijck aende Zuydt-oost-zijde vande Kerck'.

Op voorstel van pastoor Gerardus van Haaren kocht en sloopte het kerkbestuur het gebouw in 1888. De heerlijkheid Baardwijk behoorde toe aan douairière Antoon Smits, Vrouwe van Baardwijk. Haar gift maakte nieuwbouw mogelijk. Ter ere van haar kreeg het nieuwe gebouw de naam Sint Antoniusgesticht. De eerste steen van het klooster werd namens de Vrouwe van Baardwijk plechtig gelegd op 6 augustus 1888, door haar dochter mevrouw douairière Louis Janssens-Smits.

Oostelijke gevel van het Sint-Antoniusgesticht, de Mariaschool. (Tekening: J. de Beer (1970))

Liefdegesticht

Direct na de inzegening op 27 juni 1889 werd het Liefdegesticht betrokken door vier zusters van de congregatie Jezus, Maria en Jozef (J.M.J.) uit ’s-Hertogenbosch. Op 1 juli 1889 werd het Bewaarschoolonderwijs door de zusters aangevangen met 150 kinderen. Twee weken later werden twee taalscholen geopend. Later kwam er nog een naaischool voor meisjes vanaf 12 jaar. Van 1889 tot 1959 woonden zusters van J.M.J. in dit Liefdegesticht, het bevatte naast het oud manhuis, een klooster, een kleuter- en een meisjesschool, de Mariaschool.

Mariaschool en Sint-Antoniusgesticht. (Foto: Beeldbank, SALHA WAA70383 (1960))

Mariaschool

Na het vertrek van de zusters werd in 1960 het Sint Antoniusgesticht verkocht aan de R.K. Stichting Bejaardenzorg Sint Antoniushof, die het klooster verbouwde tot bejaardentehuis Sint Clemenshof. Per 1 september 1960 werd het bejaardencentrum in gebruik genomen. Er woonden 40 bejaarden met nog een aantal op de wachtlijst. Na het gereedkomen in 1970 van de nieuwe zesklassige lagere jongens- en meisjesschool, de Pastoor van Haarenschool, kregen ze ook de beschikking over een aantal lokalen van de meisjesschool.

Op grond van het sterk dalende leerlingenaantal werd de Mariaschool per 1 augustus 1983 samengevoegd met de jongensschool in de Baardwijksestraat en besloot het bestuur dat de fusieschool onder de naam Mariaschool verder zou gaan in het gebouw van de Sint-Clemensschool. Een jaar later werd echter om ‘praktische redenen’ de naam gewijzigd in Sint Clemensschool. Tijdens het schooljaar 1983/1984 werden nog twee lokalen in de voormalige school aan de Loeffstraat door de Mariaschool gebruikt. Nadat in het daaropvolgende schooljaar de nieuw opgerichte Openbare Basisschool De Hoef nog enkele maanden gebruik had gemaakt van een aantal lokalen, werd het pand op 2 november 1984 aan het onderwijs onttrokken. Het gebouw kwam door verkoop in particuliere handen en werd uiteindelijk in 1985 gesloopt.

René Klerx