Wat gebeurt er als je tien goedgevulde portemonnees aflevert bij Brabantse politiebureaus en gemeentehuizen? Onderzoeksjournalisten van Woeste Grond namen de proef op de som en concluderen dat één portemonnee spoorloos verdwijnt en dat er uit andere portemonnees geld wordt gestolen. Ook in Waalwijk gaat het mis.

door Huub Verhoeven, Kim Smolders en Rens van de Plas

‘Oh, kijk eens aan. We gaan eens even kijken. Ah, een Efteling-abonnement zit erin. Maar verder geen pasjes.’

Een politieagente van het politiebureau Waalwijk-Loon op Zand in Sprang-Capelle bestudeert een portemonnee die net bij haar is binnengekomen. Een logge, rechthoekige portefeuille met verweerde panterprint en een ritssluiting. Drie bonnetjes, een kortingsbon van de National Postcode Loterij, twee dierenstickers, een cadeaukaart van de Efteling, zes kralen en een boodschappenlijstje zitten erin.

Én een bedrag van 28,25 euro, in briefjes en munten.

‘We gaan even proberen of we kunnen achterhalen van wie die is. Als we dat niet kunnen vinden, gaat-ie automatisch naar het gemeentehuis. Hartstikke top.’

Nauwkeurig vastgelegd

Voor de portemonneetest vulden we tien portemonnees met bonnetjes, notitieblaadjes, stickers en andere prullaria. Daarnaast deden we in elke portemonnee een bedrag van minstens 25 euro, in elk geval bestaande uit briefjes en munten. We legden de inhoud van elke portemonnee zo nauwkeurig mogelijk vast en gaven de portemonnees vervolgens af bij tien politiebureaus in Brabant alsof ze ‘gevonden’ waren.

Dat deden we allereerst om te testen of politiebureaus de portemonnees überhaupt zouden aannemen. In Nederland zijn gemeenten namelijk te allen tijde verantwoordelijk voor gevonden voorwerpen. Het is dus de bedoeling dat politiebureaus burgers met gevonden voorwerpen doorverwijzen naar het gemeentehuis.

Daarnaast wilden we controleren of medewerkers van de politie of de gemeente de verleiding konden weerstaan om het geld uit de portemonnees te halen. Na ongeveer drie weken wachten haalden we de portemonnees weer op en controleerden we of alles er nog in zat of niet.

In vijf van de gevallen gaat het zoals het moet. In de gemeenten Maashorst en Bergen op Zoom treffen we onze portemonnees na drie tot vier weken volkomen intact aan. En ook in Etten-Leur, Oosterhout en Gilze en Rijen komen de portemonnees met de volledige inhoud bij ons terug. Maar het kan óók goed misgaan, bewijst deze test.

Geld ontvreemd

De panterportemonnee die we bij het politiebureau in Sprang-Capelle afgaven, belandt uiteindelijk bij het Waalwijkse gemeentehuis. Dat hoort ook zo. Maar bij het ophalen van de portemonnee, constateren we dat het totale bedrag van 28,25 euro dat in de portemonnee zat, ontbreekt. In het politiebureau of in het gemeentehuis is het volledige geldbedrag ontvreemd. Hoe kán dat?

Harm Hensen, woordvoerder van de gemeente Waalwijk, laat weten de gang van zaken te betreuren. ‘Wij wilden goed uitzoeken wat er is gebeurd met de portemonnee die jullie hebben ingeleverd. Dat valt helaas niet meer precies te achterhalen en dat vinden we meer dan spijtig. Bij het registreren op iLost (de website voor gevonden voorwerpen, red.) is genoteerd wat er in de portemonnee zat. In dit geval is bij het registreren aangegeven dat er geen geld in de portemonnee zat. Er zijn geen tussentijdse registratie- of controlemomenten geweest.’

Ook bij de politie-eenheid Zeeland-West-Brabant weten ze nog niet wat er gebeurd kan zijn. ‘Tot op dit moment hebben we helaas niet kunnen achterhalen wat er precies met de betreffende portemonnee is gebeurd. Wij hebben ook geen controle uitgevoerd op wat er precies is afgegeven’, zegt woordvoerder Dik Advocaat. ‘Jullie hadden ook kunnen zeggen dat er bijvoorbeeld 200 euro in zat, wij hebben het gewoon niet geregistreerd.’ Een vervolgonderzoek zit er daar vooralsnog niet in.

Onkreukbaar

Hoogleraar integriteit van organisaties aan de Universiteit voor Humanistiek en onderzoeker Rob van Eijbergen toont zich zeer kritisch over de gang van zaken. ‘Ik vind dit schokkend, deze uitkomst had ik zeker niet verwacht. Dit kan het vertrouwen van burgers in de overheid, en zeker in de politie, heel erg schaden. Die medewerkers hebben een voorbeeldfunctie en moeten onkreukbaar zijn’, zegt Van Eijbergen.

Waalwijk is niet de enige gemeente die slecht uit de test komt. Ook in Eindhoven en Cranendonck verdwijnt er geld uit de portemonnees, in Eersel zit er ánder geld in dan we hebben afgegeven. In Tilburg is de portemonnee zelfs helemaal kwijtgeraakt. Sommige gemeenten en politie-eenheden doen daar nog onderzoek naar.

Dit is een onderzoeksverhaal van Woeste Grond, een nieuw onderzoeksjournalistiek platform voor alle Brabanders. Het volledige onderzoeksverhaal is te lezen op woestegrond.org. Heeft u een verhaal dat de redactie van Woeste Grond dringend eens moet uitzoeken? Stuur dan een mail naar redactie@woestegrond.org of een WhatsAppje naar 06 47 81 96 75.

Over Woeste Grond

Woeste Grond is een initiatief van Rens van de Plas, freelance journalist uit Tilburg. Het is een nieuw en onafhankelijk journalistiek platform dat de macht in Brabant stevig gaat controleren. Verschillende freelance journalisten en studenten journalistiek schrijven verhalen over zaken die er echt toe doen in Brabant en publiceren daarover op woestegrond.org en in lokale weekbladen. De journalistiek van Woeste Grond wordt gefinancierd door lezers zelf; wilt u Woeste Grond steunen, overweeg dan een abonnement af te sluiten of een donatie te doen via de website.